- Μπρετόν, Αντρέ
- (Andres Breton, Τινσεμπρέ 1896 – Παρίσι 1966). Γάλλος συγγραφέας. Η καλλιτεχνική του προσωπικότητα διαμορφώθηκε από τους συμβολιστές ποιητές. Σπούδασε ιατρική και απέκτησε μια πρώτη εμπειρία των θεωριών του Φρόιντ ως στρατιωτικός γιατρός. Μετά τον A’ Παγκόσμιο πόλεμο πρωτοστάτησε στα ποιητικά κινήματα που ξεκινούσαν από τον Απολινέρ, και υπήρξε από τους κύριους εκπροσώπους του ντανταϊσμού στο Παρίσι. Το όνομά του συνδέεται κυρίως με τον υπερρεαλισμό: ο Μ., μαζί με τον Ελιάρ, τον Aραγκόν, τον Αρτό και άλλους, ήταν σοβαρός υποκινητής του ρεύματος αυτού από το πρώτο κιόλας Μανιφέστο (1924), όπου διατύπωσε, με ύφος λυρικό και ταυτόχρονα τραχύ και ακριβές, τα βασικά σημεία του νέου κινήματος. Με άρθρα του σε περιοδικά, με τις επεμβάσεις του στην πολεμική, με τη συζήτηση, ο Μ. αγωνίστηκε επίμονα για να εξομαλύνει διάφορες ιδεολογικές διαφορές και να περισώσει τον οργανωμένο και συλλογικό χαρακτήρα του κινήματος. Αναμείχθηκε ενεργά και στον πολιτικό αγώνα, πέρα δηλαδή και από τα γονιμότατα αποτελέσματα που δημιουργούσε το κίνημα αυτό στον καλλιτεχνικό και ποιητικό τομέα. Εκτός από τα λαμπρά θεωρητικά του κείμενα, ο Μ. δημοσίευσε ποιήματα και πεζά «αυτόματης γραφής», όπου η εμπειρία της ζωής αναμειγνύεται στενά με τις ιδέες· κυριότερα έργα του θεωρούνται: Τα μαγνητικά πεδία (1922), σε συνεργασία με τον Σουπό, το Διαλυτό ψάρι (1924), Νατζά (1928), Η άσπιλη σύλληψη (1930), σε συνεργασία με τον Ελιάρ, Τα συγκοινωνούντα αγγεία (1932), Ο τρελός έρωτας (1937), Μυστήριο 17 (1944), Ωδή στο Φουριέ (1947). Ύστερα από την κρίση και τα σχίσματα που δημιουργήθηκαν στο κίνημα των υπερρεαλιστών γύρω στο 1930, ιδιαίτερα στον πολιτικό τομέα, πλησίασε για λίγο διάστημα τον Τρότσκι. Ο Μ. εξακολούθησε να παίρνει ζωηρά θέση σε πνευματικά και πολιτικά ζητήματα, τόσο στα χρόνια του πολέμου (που τα πέρασε στις ΗΠΑ) όσο και στη Γαλλία, όπου μετά την απελευθέρωση και μέχρι τον θάνατό του βοηθούσε και ενέπνεε ομάδες και περιοδικά υπερρεαλιστών.
Ο Γάλλος συγγραφέας Αντρέ Μπρετόν.
Dictionary of Greek. 2013.